Tüze (Özet) : Tüze, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçekleşen bir düzen değildir. Tüze, cemiyet ortamında insanların düpedüz kesinlikle davrandıklarını değil, kesinlikle davranmaları icap ettiğini gösterir. Tüze, namına uyulmak ve uygulanmak sinein vardır. Türe değeri nedeniyle, insanlar arası ilişkileri bir düzene dokunmak, sosyal ömürın gerçekleşmesini peylemek lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Tüze düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin zıtsına akseptans edilmesi ve uyulması gereken, mutlak selim kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği üzere, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle cemiyet ortamında insanların reviş ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her hin mümkündür. “İşte tüze, beniâdem davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir mekanizma, bir bütündür.” İnsan-beniâdem, beniâdem-doğa ilişkilerinin insanlığın müşterek çıkarı ve huzuru sinein evrensel ilkelerle güvence şeşna düzenınmasıdır. Tüze, insaniyet seviyesi sinein göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biryoğun düşün ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, cemiyet sözleşmesi, doğa ve insanlar olarak belirten telakkilerdir. Tüze Nedir Tüze, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun müşterek iyiliğini peylemek maksadıyla konulan ve halk gücüyle desteklenen kaide, kazı ve seçimın kâffesidür. Elan geniş bir teşhismıyla tüze, adalete yönelmiş sosyal evetşamma düzenidir. Tüze Sözcük Manaı Tüze kelimesi Arapça “kazı” kökünden gelir ve kazı kelimesinin çoğcelil olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Zenciçda “kazı” kelimesinin çoğcelil “beddua’kak”tır. Türk Gönül Kurumu’na bakarak tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım zorlaü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” mazmunı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk mazmunında da kullanılır. Yol Manaı Tüze dönemden döneme değişmiş olduğu sinein hala doyurucu bir teşhism bünyelamamıştır. Kant “Tüzeçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok akseptans edilen teşhismı ise: “Sınırlı bir zamanda makul bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması talih zoruna (müeyyide) sargılanmış kurallar kâffesidür.” Ilmî bir disiplin olarak tüze, kendi ortamında baz olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun zevat arası ilişkileri laf vadi kısmına Özel Tüze, zevat ile talih yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Kamu Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Tüze, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna bedel Temel Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku halk hukukunun saksılıca zir dallarıdır. Tüze Kuralları ve Özellikleri Hukuku öteki toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik talih tarafından güvenceye düzenınmış ve cebri yaptırımlara ehil olmasıdır. Tüze kuralları beniâdem davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun kırat hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde bir nitelikteki cümle durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Tüze vadiında yaptırım halk gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek sinein kullanılır. Tüze düzenini katkısızlamayı ve korumayı ammaçlayan yaptırımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve içsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yaptırımlar bu durumları dikilmek sinein kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, mahpus ve tıkır cezaları; temel hukukunda siyasetten men, kelepir kapatma; mevhibe hukukunda mevhibe ve kaçıntıçılık cezaları üzere değişik tüze dallarında değişik yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müntesip çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; dimaği bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik değil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek yahut siyasi telakkileri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan tüze, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Tüze, adalete yönelmiş sosyal bir evetşamma düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, teamül yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun sosyal ömürı düzenleyip insanların barış ve asayiş ortamında bir arada evetşamalarını katkısızlamaktır. 2. Tatbik Yarar (Sosyal İhtiyaçların Zıtlanması) Hukukun teamül amacını, sosyal gerçeklik belirler. Tüze bu fonksiyonu ile cemiyet ortamında canlı insanların, birbirleri ile ihdas etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanın bünyesından meydana gelen ihtiyaçlarını zıtlamaya çdüzenışır. Tüze bu fonksiyonu ile doğum, izdivaç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir tüze düzeni ömürın baz gerçeklerini görmezden gelemez. Tüze düzeni, insanın natürel bünyesına ve bundan sonra gelen ihtiyaçlarına makul tamamlanmak zorundadır. Tüze önemli ölçüde, iktisadi gerçeklere de sadıkdır; iktisadi ihtiyaçlara uymalı ve onları zıtlamalıdır. 3. Türe Tüze bu fonksiyonu ile makul bir tertip şeşna aldığı içtimai ihtiyaçları, özü salt bir müsavat düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak asıl kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En güdük teşhismıyla adalet, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) tamamlanmak üzere dü değişik anlamda kullanılır. Türe esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet mazmunında ferdî bir özelliği deyimler. Erkek her hin haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni katmak yolunda kadimî ve değişlemmez bir çaba gösterir. İşte bu reviş ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile müntesip oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet konseptı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği ilinti biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze vadiında hukuki kırat olarak kavlükarar konusu olan adalet de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve algılanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Topluluk sineindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini sineermiş kurallar cümleü olarak tüze, bu değerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve almak yerinde bulunduğuna bakarak, adaletin böylelikle, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Tüze normlarında adalet acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Mevcut tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü adalet konseptı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün tüze sistemine ve sistemlerine hükümran mevcut, nesnel ve salt bir kırat niteliğindeki adalettir. Tüze bir cemiyet düzenini sineerir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; lüzumlu mevcut düzeni korumak, gerekse onu değişlemtirmeyi meşrulaştırmak sinein her hin adalete saksıvurulur. Nesnel ve yasa üstü adalet hukukta zıtmıza oturmuş tüze düzenlerinin asli örneği, olması gereken tüze mazmunında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, mevcut tüze düzenlerinin namına makul olup olmadığı açısından bir kırat ve kıymetlendirme ölçüsü olur. Yine bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun sahileştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yapıcı ve negatif zıtlıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon denge ortamında olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Normal olarak bütün tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem sosyal evetşamma uyacak, hem de bu sosyal ömürın barış ortamında sürebilmesi sinein bir düzen görünümünü katkısızlamaya çdüzenışacaktır.
Web Kodlama
